Trauma to jedno z najbardziej złożonych doświadczeń psychicznych, które może w istotny sposób wpłynąć na funkcjonowanie człowieka w każdej sferze życia, przede wszystkim emocjonalnej i relacyjnej. Współczesne badania psychologiczne i neurobiologiczne pokazują, że konsekwencje traumy mogą być długotrwałe. Podkreślają jednak znaczenie odpowiedniej terapii i wsparcia. Leczenie traumy, odpowiednia pomoc w traumie oraz systematyczne wsparcie w traumie mogą znacząco przyczynić się do odzyskania poczucia kontroli nad własnym życiem i zbudowania wewnętrznej równowagi.
Czym jest trauma i jak ją rozpoznać?
NOWY ŚWIAT
Trauma to reakcja psychiczna na wydarzenie lub serię wydarzeń, które przekraczają zdolności jednostki do radzenia sobie i integracji doświadczeń. Może być wynikiem nagłych zdarzeń, takich jak wypadek, katastrofa czy przemoc, ale również przewlekłego napięcia, zaniedbań, toksycznych relacji czy chronicznego stresu. Osobie po traumatycznych przeżyciach trudno jest sięgnąć po pomoc. To zrozumiałe. Uczucia pojawiające się po takim doświadczeniu jak strach, niewydobyta złość, wstyd i przede wszystkim dużo lęku potrafią wycofywać niż zachęcać do szukania pomocy. Najważniejszy jest pierwszy krok.
Długoterminowe skutki przeżytych traum
NOWY ŚWIAT
Skutki traumy mogą ujawniać się zarówno bezpośrednio po wydarzeniu, jak i wiele lat później. Osoby po traumie często doświadczają:
- trudności w regulacji emocji,
- problemów w relacjach międzyludzkich,
- obniżonego poczucia własnej wartości,
- zaburzeń snu i chronicznego zmęczenia.
Badania wskazują, że trauma może prowadzić do rozwoju zespołu stresu pourazowego (PTSD), depresji, a także chorób somatycznych związanych z przewlekłym napięciem organizmu.
Objawy – kiedy szukać pomocy
?
NOWY ŚWIAT
Objawy takie jak natrętne myśli czy wspomnienia, unikanie bodźców przypominających o wydarzeniu, drażliwość, poczucie odrętwienia emocjonalnego czy trudności z koncentracją są sygnałem alarmowym. Wówczas wskazana jest profesjonalna pomoc w leczeniu, najlepiej poprzez konsultację z psychoterapeutą specjalizującym się w pracy z doświadczeniami traumatycznymi. Czasem pomocna jest również konsultacja psychiatryczna i wdrożenie leczenia farmakologicznego, jako uzupełnienie psychoterapii.
Proces leczenia traumy w psychoterapii
NOWY ŚWIAT
Proces leczenia traumy w psychoterapii bywa długofalowy i wymaga indywidualnego podejścia. Kluczowe znaczenie ma stworzenie bezpiecznego środowiska, w którym pacjent może stopniowo zmierzyć się z trudnymi wspomnieniami i doświadczeniami. Nie jest to skok na głęboką wodę, lecz dostosowany swoją intensywnością proces, który ma na celu pomoc w powrocie pacjenta do równowagi.
Bezpieczna przestrzeń do przepracowania trudnych doświadczeń
Podstawą skutecznej terapii jest budowanie relacji terapeutycznej opartej na zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa. Terapeuta pomaga pacjentowi rozpoznać mechanizmy obronne, które powstały w wyniku traumatycznego doświadczenia i wspólnie z pacjentem wprowadza narzędzia pozwalające na bezpieczne konfrontowanie się z bolesnymi emocjami.
Metody terapeutyczne dedykowane traumie
NOWY ŚWIAT
Współcześnie istnieje wiele podejść terapeutycznych ukierunkowanych na pracę z traumą. Do najskuteczniejszych należą:
- Terapia EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing),
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) ze szczególnym uwzględnieniem technik ekspozycji,
- Somatic Experiencing – metoda koncentrująca się na pracy z odczuciami ciała,
- Terapia psychodynamiczna – umożliwiająca głębsze zrozumienie przyczyn reakcji pourazowych.
Wybór odpowiedniej metody zależy od specyfiki pacjenta, rodzaju przeżytej traumy oraz aktualnych możliwości emocjonalnych. Ważnym jest, aby próbować. Nieczęsto, lecz zdarza się, że pierwotnie wybrana technika może nie spełnić oczekiwań, wtedy ważnym jest, aby iść za ciosem i próbować innych.
Odzyskanie kontroli i sensu życa po traumie
NOWY ŚWIAT
Choć trauma może wydawać się nieodłącznym ciężarem, proces leczenia i wsparcie w traumie otwierają drogę do odbudowy poczucia sprawczości i sensu życia.
Budowanie poczucia bezpieczeństwa
NOWY ŚWIAT
Pierwszym krokiem jest odzyskanie stabilizacji w codziennym funkcjonowaniu. Regularne rytuały dnia, dbanie o sen, aktywność fizyczna i zdrowa dieta wspierają organizm w regeneracji. Równocześnie ważne jest budowanie relacji, które dają wsparcie zarówno z bliskimi, społecznościami terapeutycznymi. Pomocne też są grupy wsparcia osób, które doświadczyły tego samego lub czegoś podobnego.
Droga do pełnego powrotu do równowagi
Powrót do równowagi po traumie to proces stopniowy. Obejmuje on pracę nad integracją trudnych doświadczeń w narracji życiowej, odnalezienie nowych źródeł sensu oraz wzmacnianie odporności psychicznej. Wielu pacjentów po skutecznej terapii podkreśla, że choć trauma pozostaje częścią ich historii, to nie definiuje już ich teraźniejszości ani przyszłości.
Podsumowanie
Trauma to doświadczenie, które głęboko wpływa na psychikę i codzienne funkcjonowanie. Często determinuje nasze relacje, sposób dbania o siebie, czy umiejętność stawiania granic. Jednak nie determinuje całego życia, nie musi świadczyć o tobie. Profesjonalne leczenie traumy, odpowiednia pomoc w traumie i długofalowe wsparcie w traumie pozwalają odzyskać poczucie bezpieczeństwa, stabilizacji i kontroli. Współczesne podejścia psychoterapeutyczne oferują skuteczne narzędzia do przepracowania trudnych doświadczeń i otwierają drogę do nowego, zdrowego początku.
Literatura warta uwagi:
- Bryant, R. A. (2022). Post-traumatic stress disorder: A state-of-the-art review of evidence and challenges. World Psychiatry, 21(3), 257–272. https://doi.org/10.1002/wps.21089
- Cloitre, M., Shevlin, M., Brewin, C. R., Bisson, J. I., Roberts, N. P., Maercker, A., … & Hyland, P. (2020). The International Trauma Questionnaire: Development of a self-report measure of ICD-11 PTSD and complex PTSD. Acta Psychiatrica Scandinavica, 141(6), 539–546. https://doi.org/10.1111/acps.13112
- Schauer, M., & Elbert, T. (2021). Trauma-focused psychotherapy for war survivors: Current status and future directions. European Journal of Psychotraumatology, 12(1), 1880706. https://doi.org/10.1080/20008198.2021.1880706
- Van der Kolk, B. (2021). The body keeps the score—Advances in understanding trauma and its treatment. Frontiers in Psychiatry, 12, 671563. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.671563
- Wamser-Nanney, R., & Vandenberg, B. R. (2022). Trauma-informed therapy: Implications for clinical practice. Journal of Contemporary Psychotherapy, 52, 65–74.
